Koordine sinyalizasyon kontrol sistemleri, birbirine yakın mesafede bulunan kavşakların yönetilmesinde farklı yaklaşım ve stratejilerin uygulanabildiği ve daha çok ana yol (arter) yönetimi olarak isimlendirilebilen sistemlerdir. Sistem tasarımı yapılmadan önce amaç belirlenmeli ve bu amaca yönelik olarak tasarım geliştirilmelidir. Örneğin, tasarımın amacı kesintisiz veya belirli bir hız ile akımı geçirmek ise yeşil dalga koordinasyonu yaklaşımı izlenebilir. Fakat amaç trafik yükünü kavşaklara eşit olarak dağıtmak ve kademeli olarak (belirli bir seyahat süresi ile) trafik akışını sağlamak ise alternatif sistem veya diğer yaklaşımlara başvurabilir.
Özellikle birbirine yakın mesafede olan kavşaklar için (800 m ve altında) sinyal koordinasyonunun temel bazı amaçları aşağıdaki gibi ifade edilebilir:
· Taşıtların gecikme ve yakıt tüketimlerini azaltmak
· Arter boyunca etkin bir akış sağlamak
· Kavşak-arter-ağ kapasitesini artırmak
· Kavşaktaki taşıt kuyruğu oluşumunu azaltmak
· Taşıtların hızlarını kontrol etmek
· Taşıtların küme biçiminde hareket etmesini sağlamak
Bu amaçlar doğrultusunda farklı koordinasyon sistemleri uygulanabilir. Kavşaklar arası mesafe arttıkça araç kümeleri dağılacağından koordinasyon verimi düşmektedir. Bu nedenle koordine sistemler uygulanırken kavşaklar arası mesafenin özellikle dikkate alınması gerekir.
1. Senkronize Sistem
Senkronize sistem ile birbirine bağlanan tüm kavşaklarda ana yol üzerindeki taşıt cepheleri aynı zamanda aynı ışıklı sinyali vermektedir.
Senkronize sistem, taşıt sürücülerini kırmızı ışığa takılmamak için hızlı gitmeye yöneltmektedir. Ancak ana yol üzerinde taşıt trafiği hacmi yol kapasitesine yakın derecede yüksekse, tali yollara geçiş hakkı verilirken her kavşakta bitirilecek trafik akımını yükünün hemen hemen aynı olmasını sağlamak bakımından senkronize sistem yararlıdır.
Senkronize sistemi özellikle arter yönetiminde trafiğin daha dengeli biçimde arter boyunca kavşaklara dağıtılabilmesi amacıyla kullanılabilir. Sürücüleri hızlanmaya yöneltmesi nedeniyle trafik güvenliği açısından dikkat edilmelidir.
2. Alternatif Sistem
Bir sistemde bir ana yol boyunca birbirini izleyen kavşaklarda arka arkaya ışıklı sinyaller verilir. Alternatif sistemin amacı, taşıtların iki kavşak arasındaki uzaklığı ışıklı sinyallerin bir devresinin yarısı kadar zamanda almalarını sağlamak, böylelikle taşıtların ana yol boyunca belli bir hızda seyretmelerini gerçekleştirmektedir. Dolayısıyla alternatif sistem, hızlı giden akımları beklemeye zorladığından taşıt hızlarında bir düşme olmaktadır.
Bu sistem arterde hız yönetimi amacıyla kullanılabilir. Trafik güvenliği açısından da trafiğin yönetimi anlamında katkı sağlayabilir.
Alternatif sistemin başarıyla uygulanabilmesi için kavşak aralıklarının belirli uzaklıklar arasında olması ve birbirini izleyen kavşaklar arasındaki uzaklıkların çok farklı olmaması gerekmektedir.
3. Progresif Sistem
Bu sistemde arter üzerindeki bütün kavşaklarda ışıklı sinyallerin devre süreleri aynı olmakla birlikte, gerekli yeşil süreler proje hızına uygun olarak seyreden bir taşıtın bütün kavşaklardan takılmadan geçebileceği biçimde ayarlanmıştır.
Progresif sistemler, önceden belirlenen bir hızda beraberce hareket eden taşıtların, arter üzerindeki tüm kavşaklardan beklemeden veya minimum gecikme ile geçebilmesine imkan tanımayı hedefleyen sistemlerdir. Bu sistemin yaygın olarak bilinen ve kullanılan diğer bir ismi ise Yeşil Dalga Koordinasyon Sistemi’dir. Bu sistemlerde kavşaklar arasındaki eşgüdümü (koordinasyon) sağlamak amacıyla önceden seyahat süreleri ve hızlar ölçülür. Daha sonra taşıtların hızlarına göre, trafiğin hareket yönü için, bir önceki kavşağa göre bir sonraki kavşakta yeşil sinyalin başlangıç süresi (ofset) belirlenir. Kavşaklarda önceden yapılan ölçümlere göre trafik hacmi açısından en fazla yoğunluğa sahip olan kavşaklar tespit edilir ve sistem bu kritik kavşak dikkate alınarak tasarlanır. Progresif sistemleri tek yönlü olarak etkin biçimde tasarlamak, çift yönlü tasarıma göre daha kolaydır.
Progresif sistemi verimli olarak işletebilmek için taşıtların grup (küme) biçiminde hareket edebilmesi ve grup hızının arter boyunca korunması önemlidir. Literatürde bu sistemleri tasarlamak ve etkin biçimde işletmek amacıyla geliştirilmiş çeşitli yöntem ve yazılımlar mevcuttur.
