Kırmızı ışık ihlali, geçiş üstünlüğüne sahip araçların karıştığı kazaların en önemli nedenidir.
Bu nedenle, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkede, sinyalize kavşaklarda ‘Öncelikli Araç Geçiş Sistemleri’ uygulanmaktadır. Öncelikli Araç Geçiş Sistemi (Emergency Vehicle Preemption), sinyalize kavşaklarda, geçiş üstünlüğüne sahip araçların kavşağa yaklaşım yönünün algılanarak ilgili yöne otomatik olarak yeşil ışık yakılmasını sağlamak esasına dayanmaktadır. Bu sistemler sayesinde, geçiş üstünlüğüne sahip araçlar kavşakları hem daha hızlı hem de daha güvenli bir şekilde terk etmektedir. Bu sistemlerin uygulandığı bazı şehirler ve bu örneklerdeki ortalama seyahat sürelerindeki kısalma şu şekildedir:
• Vicenza, İtalya – %23,8
• Leeds, İngiltere – %10
• Stuttgart, Almanya – %50
• Toulouse, Fransa – %11
• Toronto, Kanada – %15
• Sapporo, Japonya – %20,8
Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar öncelik sırasıyla şunlardır:
1. Cankurtaran araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar,
2. İtfaiye araçları,
3. Hükümlü veya sanığı takip eden veya emniyet ve asayişi korumak için acele olay yerine giden zabıta araçları,
4. Bir trafik suçu işleyerek kaçan aracı takip eden veya trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza yerine gitmekte olan görevlilere ait araçlar,
5. Afet ve acil durum hâllerinde afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar,
6. Koruma ile görevli ve korunan araçlar.
Geçiş üstünlüğüne sahip araçların uyması gereken kurallar şu şekildedir:
1. Bu araçlar görev halinde iken geçiş üstünlüğü hakkına sahiptir.
2. Bu hak, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, duyulur ve görünür geçiş üstünlüğü
işaretini vermek şartı ile kullanılır.
3. Bu araçlar, ilgili kanun ve yönetmelikte yazılı trafik kısıtlama ve yasaklarına bağlı değildir.
4. Bunların birbirleriyle karşılaşmalarında birinin diğerine göre geçiş üstünlüğü yukarıda yazılı olan
sıraya göredir.
5. Zorunluluk olmadığı hallerde geçiş üstünlüğünü kullanmak yasaktır.
Öncelikli Araç Geçiş Sistemleri; Akustik sensör tabanlı, Radyo Alıcı-Verici tabanlı, Infrared tabanlı, GPS Alıcı-Verici tabanlı olmak üzere farklı mimarilerde sunulmaktadır. GPS tabanlı Öncelikli Araç Geçiş Sistemleri, maliyet, uygulama kolaylığı ve performans bakımından sağladığı avantajlar yüzünden daha çok tercih edilmektedir.
GPS Tabanlı Öncelikli Araç Geçiş Sistemleri şu öğelerden oluşmaktadır:
1. Aracın konumunu belirleyen ve merkeze ileten bir GPS ünitesi,
2. Araçtan gelen koordinatlara göre kavşak yaklaşımlarını hesaplayan bir merkezi yazılım,
3. Kavşak Kontrol Cihazlarına yeşil ışık komutunu ileten entegrasyon ünitesi.
GPS Vericilerinin, Ambulans ve İtfaiye araçlarında zaten mevcut durumda bulunması nedeniyle araçlara herhangi bir kurulum gerekmemektedir.
GPS Tabanlı Öncelikli Araç Geçiş Sistemleri çalışma prensibi şu şekildedir:
1. Geçiş üstünlüğü olan araçlara ait konum bilgisi, GPS vericileri sayesinde, sürekli ve anlık
olarak merkezi yazılıma aktarılmaktadır.
2. Merkezi yazılım, ilgili aracın sinyalize kavşaklara olan mesafesini sürekli hesap etmektedir.
3. Aracın rotası üzerindeki herhangi bir kavşağa 200 metreden (veya belirlenecek başka bir mesafe) daha fazla yaklaşması durumunda, aracın kavşağa giriş yapacağı yön için ‘Yeşil Işık Yak Komutu’ ilgili kavşaktaki Kavşak Kontrol Cihazına aktarılmaktadır.
4. ‘Yeşil Işık Yak Komutu’ alan Kavşak Kontrol Cihazı, gerekli koruma sürelerini (2-3 saniye) uygulamak sureti ile aracın geldiği yöne yeşil ışık yakmaktadır.
